milanbagale

काठमाडौंको तिर्खा र भृकुटीमण्डपको ‘ढुंगेधारा’

उहिल्यै एउटा विशाल दह सुकेर बस्नयोग्य बनेको काठमाडौं उपत्यका विगत केही दशकयता एउटा महँगो सपना, विपना बन्ने दिन कुरेर बस्यो। दह सुकेको उपत्यकामा पानीको प्यास। पानीको आस। पानी नआउला कि भन्ने उस्तै त्रास। यो त्रासबाट काठमाडौं उपत्यकाले भर्खर त्राण पाएको छ। अनेक उकाली, ओराली बोकेको मेलम्ची आयोजनाले अन्ततः पानी खुवाएको छ। पछिल्ला केही दशकमा काठमाडौंकाContinue reading “काठमाडौंको तिर्खा र भृकुटीमण्डपको ‘ढुंगेधारा’”

Rate this:

धूमिल शहरको धूमिल चित्र

शिवरात्रिको केही दिनअघि तुंख्य (टुँडिखेल) को दक्षिणी भागमा एउटा अचम्मको दृश्य देखियो । त्यो भागमा केही समयअघिदेखि माटो थुपारिएको छ । माटोको त्यस ढिस्कोमाथि आराध्यदेव शिवको बडेमाको चित्र उभ्याइएको थियो । टुँडिखेलको चौडाइ लगभग वारपार फैलिएको त्यो अग्लो ढिस्को शिवको एउटा चित्रले के छोपिन्थ्यो ? ढिस्को ढाक्न सेतो र हरियो कपडा पनि टम्म मिलाएर फिँजाइएको थियो । हावाले उडाउन नसक्नेContinue reading “धूमिल शहरको धूमिल चित्र”

Rate this:

ग्रिलको सहर, दिलको सहर !

जब कुनै सहरको कुनै टुक्रा घडेरीमा घर निर्माणको सुरसार चल्छ, सेरोफेरोमा अनौठा दृश्य देखिन्छन् । भूमिपूजन सुरु गरेसंँगै बजारको घेराबन्दी सुरु हुन्छ । घडेरी वरिपरि मोटरसाइकलको ओइरो लाग्छ । अफरै अफरको घेरो लाग्छ । इँटाको अफर । गिटी र बालुवाको अफर । डन्डीको अफर । यी अफरहरू ती निर्माण सामाग्रीजस्तै रूखा, खस्रा र अलि डरलाग्दा हुन्छन् । आफ्नो डिपोबाट किनिदिनुपर्ने धम्की र दबाबकोContinue reading “ग्रिलको सहर, दिलको सहर !”

Rate this:

‘स्पिड आर्ट’ का उदाउँदा प्रतिभा

भक्तपुर कमलविनायकका २६ बर्षीय विकल प्रजापतिको हातमा अनेक सीप छ । कामचलाउ हैन, उम्दा सीप । पढाईले वास्तुकार (आर्किटेक्ट) हुन् उनी । जागीर छोडेर घरमै बसेर काम गरिहरेका उनी आफ्नै परामर्शदातृ संस्था खोल्ने तयारीमा छन् । मूर्तिकला त उनको कला यात्राको जग नै हो । कमलविनायकमा रहेको प्रजापति परिवारको पुस्तौनी पेशा नै माटोको भाडा बनाउनुContinue reading “‘स्पिड आर्ट’ का उदाउँदा प्रतिभा”

Rate this:

पहुँचयुक्त संरचनाको शब्दचित्र

कुनै पनि व्यक्ति आफ्नो घरबाट कार्यालय, विद्यालय वा आफू जानु पर्ने ठाउँसम्म निर्वाध तरिकाले पुग्न, प्रवेश गर्न, घुमफिर गर्न, संरचनाभित्रका सेवा सुविधा प्रयोग गर्न र काम फत्ते गरेर फर्किन कुनै पनि किसिमको भौतिक पूर्वाधारजन्य अवरोध छैन भने त्यस्तो अवरोधमुक्त समाजलाई पहुँचयुक्त समाज भनेर भनिन्छ । तर हाम्रो समाजको चित्र यसको ठिक उल्टो छ । राजधानीContinue reading “पहुँचयुक्त संरचनाको शब्दचित्र”

Rate this:

न्वाइ (न्वागी) खाने दिनको सम्झना

ठूला एकादशी सकिएसंगै ठूला चाडवाड लगभग सकिन्छन् । ठूला चाडवाड सकिएपनि गाउँले जीवनमा रंग भर्न ससाना चाड निरन्तर आईरहन्छन् । हेर्दा ससानो तर ठूलै उमंग भित्र्याउने चाडमध्ये एक न्वागी खाने दिनपनि हो । दशैं सकिएसंगै धान पहेलिंदै गएपछि र भकारी रित्तिकै गएपछि साईत हेरेर न्वागी खाने दिन निस्कन्थ्यो । हुनलाई भदौ असोजतिर घैया पाक्छ तरContinue reading “न्वाइ (न्वागी) खाने दिनको सम्झना”

Rate this:

ठूला एकादशी र शिशाघाट मेलाको सम्झना

आज हरिबोधनी एकादशी अर्थात कार्तिक शुक्लको एकादशी । असार शुक्ल एकादशीमा तुलसी रोप्ने र आजको दिन तुलसीको विहा गराउने आम प्रचलन छ । हाम्रो गाउँ सेरोफेरो (रिस्ती उपत्यका) तिर आजको एकादशीलाई ‘ठूला एकादशी’ पनि भनिन्छ । ठूला एकादशीको तयारी र रमाईलो ठूलै हुन्थ्यो । सरकारी विदा नभएपनि सेरोफेरोका सबैजसो विद्यालयले स्थानीय विदा दिन्थे । थामिनसक्नुContinue reading “ठूला एकादशी र शिशाघाट मेलाको सम्झना”

Rate this:

गाउँको तिहारको सम्झना

कोरोना कहरको यो बर्षको तिहारले कुनै उमंग ल्याएको छैन । आयो—गयो भनेजस्तै मात्र भयो यसपालीको तिहार । यो बर्ष यसो हुनु जरुरीपनि छ । यसपाली कोरोना आफूले पनि नसार्ने र आफूमा पनि नसार्ने संकल्पसहित मनाउनुपर्छ । म पनि त्यसै गरिरहेछु । झिलिमिलि बत्तीको गुजुल्टोले सर्लक्कै जेलिएका घरहरुलाई हेरिंरहँदा मेरो मनचाहि उडेर गाउँतिर गैरहेछ । बत्तीContinue reading “गाउँको तिहारको सम्झना”

Rate this:

होम आइसोलेशन, बसोबास शैली र हाम्रा घरबस्ती….

कोरोनाको कहर बढ्दै जाँदा ‘हर घर क्वारेन्टिन’ हुँदै ‘हर घर आइसोलेशन’ का लागि मानसिक र भौतिक रुपमा तयार हुनुपर्ने बाध्यता बढ्दो छ । अस्पतालमा बेड नपाईने अवस्था दिनदिनै बढ्दो छ । घर क्वारेन्टिनमा बस्नेको त तथ्यांक भेटिदैन । एक दिनमात्र कतै गईयो भनेपनि फर्केर केहीदिन घरमा अलक्क बस्नुपर्ने अप्ठेरो अवस्था आएकोले र त्यसरी बस्नेको रेकर्डContinue reading “होम आइसोलेशन, बसोबास शैली र हाम्रा घरबस्ती….”

Rate this:

घुमघामका अप्ठेरा घुम्ती

नेपालले सन् २०२० लाई घुमघाम वर्ष (पर्यटन वर्ष) का रुपमा मनाउने रहर गरेको थियो र त्यसै अनुरुपका कार्यक्रमहरु बनाएको थियो । कोभिड–१९ विश्व भ्रमणमा निस्किएसँगै यो कार्यक्रमा ब्रेक लाग्यो । घुम्नु परको कुरा, घरबाहिर निस्कनसमेत डराउनुपर्ने अवस्था आयो । अहिले त नागरिक डर प्रतिरोधी भइसकेका छन् । डराएर होइन, सचेत भएर तथा सुरक्षा मापदण्ड पालनाContinue reading “घुमघामका अप्ठेरा घुम्ती”